ANORGAZMIA


W Polsce na brak możliwości osiągnięcia orgazmu cierpi około 8% populacji kobiet. Najczęściej dotyczy to grupy kobiet w wieku 46-59 lat. Anorgazmia występuje także w innych grupach wiekowych. Trudności w osiąganiu orgazmu w czasie normalnej aktywności seksualnej mogą mieć charakter trwały lub okresowy. W skrajnej postaci czasami przybierają formę zupełnego braku przeżywania orgazmu (anorgazmii). Brak orgazmu rozpoznajemy, gdy orgazm nie występuje chociaż kobieta osiąga w trakcie stosunku podniecenie seksualne, kontakt seksualny przebiega prawidłowo pod względem czasu trwania i rodzajów pobudzenia. Anorgazmia może mieć charakter pierwotny - orgazm nigdy wcześniej nie był przez kobietę przeżywany, bez względu na typ stymulacji, również w czasie masturbacji. Zaburzenie mogło jednak powstać w niedalekim czasie, a orgazm był już wcześniej przeżywany (w tym przypadku jest to anorgazmia wtórna). Anorgazmia może mieć charakter ogólny (brak orgazmu jest niezależny od osoby partnera i typu pobudzania. Może również mieć charakter sytuacyjny (dotyczy współżycia z daną osobą), lub występuje tylko przy współżyciu, podczas gdy orgazm jest osiągany bez problemu podczas masturbacji. Wśród typowych przyczyn organicznych anorgazmii wyróżniamy: zaburzenia anatomiczne, wady wrodzone, zmiany poporodowe, hipotonię, brak kurczliwości mięśnia Kegla, zaburzenia hormonalne (hiperprolaktynemia, niedobór testosteronu lub estrogenów, nadczynność i niedoczynność tarczycy, podwyższony poziom progesteronu), zaburzenia neurologiczne, cukrzycę, infekcje, nowotwory. Badania diagnostyczne dla rozpoznania anorgazmii obejmują: ocenę poziomu prolaktyny, estrogenów, testosteronu, FSH, LH. Konieczne jest również badanie ginekologiczne, ocena kurczliwości mięśnia Kegia, badanie reakcji na drażnienie łechtaczki, badania z zastosowaniem aparatury pomiarowej USG TA, USG dopochwowe, telemetria. W trakcie wizyty u lekarza należy się spodziewać szczegółowych pytań dotyczących przebiegu życia seksualnego, przebiegu związku, doznań w trakcie ewentualnej masturbacji, najczęściej występujących fantazji seksualnych w trakcie masturbacji oraz w trakcie snu, czasu trwania zaburzenia itp. Profesjonalna psychoterapia czy też metody treningowe, oparte na korygowaniu i urozmaicaniu współżycia, wytwarzaniu sprzężeń zwrotnych, oraz rozwijaniu wyobraźni erotycznej, są bardzo pomocne, jednak nie zawsze w pełni skuteczne. Leczenie farmakologiczne opiera się na stosowaniu hormonów takich jak estrogeny, progesteron, testosteron, DHEA, oksytocyna, oraz stosowaniu leków wpomagających uwalnianie się niektórych neuroprzekaźników (np. tlenku azotu), które działają na określone struktury w mózgu oraz receptory i nerwy obwodowe w sferach erogennych w obrębie całego ciała. Inną formą terapii jest hormonoterapia oraz stosowanie leków zmniejszających poziom prolaktyny w przypadku hyperprolaktynemii. Stosowane są także metody treningowe: edukacyjne, partnerskie, ćwiczenia mięśnia Kegla, ćwiczenia odruchu łechtaczkowego, kształtowanie wyobraźni erotycznej (metody te są szerzej opisane w podręcznikach leczenia zaburzeń seksualnych). Dzięki technice rezonansu magnetycznego (MRI) udało się określić obszary w mózgu najsilniej zaangażowane w reakcje podniecenia i orgazmu. Są to następujące struktury anatomiczne centralnego układu nerwowego: kora zakrętu obręczy mózgu, jądro półleżące, ciało migdałowate, zwoje podstawy, wyspa, hipokamp i jądro okołokomorowe. W narastaniu podniecenia seksualnego u kobiet uczestniczą także nerwy czuciowe: łechtaczki (nerw sromowy), skóry okolicy narządów płciowych (nerw sromowy i nerwy trzewne miedniczne), pochwy (nerwy trzewne miedniczne), części pochwowej szyjki macicy (nerwy trzewne miedniczne, nerw podbrzuszny, nerw błędny) oraz macicy (nerw błędny). Do grupy czynników erogennych indukujących orgazm należą hormony, takie jak estrogeny, progesteron, androgeny i prolaktyna. Estrogeny pobudzają dojrzewanie i podziały nabłonka okolicy pochwy i sromu (tam znajdują się zakończenia nerwowe i odbywa się wydzielanie neuroprzekaźników), zwiększają unaczynienie i przepływ krwi oraz stymulują wydzielanie gruczołowe. Podobnie jak estrogeny, działa progesteron, który moduluje pracę podwzgórza i nerwów sterujących kontrolą kobiecych zachowań seksualnych. Ponadto, w rejonach mózgu związanych z podnieceniem i pobudliwością seksualną stwierdza się również zwiększoną wrażliwość receptorów dla androgenów (głównym androgenem jest testosteron). Niski poziom tego hormonu we krwi u kobiet koreluje ze zmniejszoną częstością współżycia i obniżeniem libido. Dodatkowo, na poziom testosteronu i estrogenów mają także wpływ inne hormony, takie jak androstendion i dehydroepiandrosteron (DHEA), produkowane przez jajniki i korę nadnerczy. Ich poziom obniża się wraz z wiekiem, co pośrednio przyczynia się do spadku libido i zaburzeń w osiąganiu orgazmu. Obniżenie popędu seksualnego i anorgazmia może być także spowodowane nadmiarem prolaktyny – hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową. Wpływ neuroprzekaźników na reakcje seksualne i zdolność osiągania orgazmu jest bardzo złożony i stanowi przedmiot wielu badań naukowych. Do neuroprzekaźników odpowiedzialnych za reakcje ze strony ośrodkowego układu nerwowego (mózg i rdzeń kręgowy) należy noradrenalina, dopamina, oksytocyna, serotonina, prolaktyna oraz GABA. Z kolei głównymi neuroprzekaźnikami odpowiedzialnymi za bezpośrednie reakcje zachodzące w narządach płciowych są acetylocholina i tlenek azotu (NO), który zasługuje na szczególną uwagę. Tlenek azotu (NO) odgrywa kluczową rolę w pojawieniu się miejscowej reakcji somatycznej na bodźce seksualne (przekrwienie, zwiększenie wrażliwości, nawilżenie). Tlenek azotu przekazuje sygnały między komórkami w obrębie narządów płciowych, co jest podstawą prawidłowych reakcji seksualnych. Wynika to z działania rozkurczającego na naczynia krwionośne (to właśnie tlenek azotu okazał się być poszukiwanym przez wiele lat przez naukowców śródbłonkowym czynnikiem rozkurczowym). Rozkurcz naczyń krwionośnych powoduje zwiększenie przepływu krwi, a w konsekwencji przekrwienie i obrzmienie okolic sromu i łechtaczki oraz produkcję płynu nawilżającego pochwę. Zmiany te prowadzą do zwiększonej wrażliwości na stymulację i są odbierane jako fizyczne objawy podniecenia seksualnego. Substancją, warunkującą powstawanie tlenku azotu, jest w organizmie L-arginina, przekształcana do tlenku azotu za pośrednictwem enzymów nazywanych syntazami tlenku azotu.