HYPERPROLAKTYNEMIA

Hyperprolaktynemia jest zaburzeniem hormonalnym polegającym na występowaniu w surowicy stężeń prolaktyny przekraczających wartości prawidłowe. Nie jest to choroba, a jedynie objaw, dlatego bardzo ważne jest ustalenie przyczyny hyperprolaktynemii i w zależności od tego odpowiednie postępowanie. Prolaktyna (PRL) jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową. W regulacji fizjologicznego wydzielania prolaktyny główny udział bierze udział dopamina. Hyperprolaktynemia ma charakter czynnościowy lub organiczny (gruczolak przysadki - prolactinoma). Teoretycznie do odróżnienia tych przypadków może służyć test z metoklopramidem. W tym badaniu wykorzystuje się ośrodkowe antydopaminergiczne działanie metoklopramidu. Wydzielanie prolaktyny nie jest wówczas hamowane przez dopaminę. W teście tym bada się poziom prolaktyny na czczo, potem podaje się doustnie 10 mg metoklopramidu i ponownie ocenia stężenie prolaktyny w próbkach krwi pobranych w 60 min testu (PRL po MTC 0/60) lub 60 i 120 min testu (PRL po MTC 0/60/120). W przypadku hyperprolaktynemii czynnościowej po 60 minutach obserwuje się ponad 10 - 12 krotne zwiększenie stężenia prolaktyny. W przypadku gruczolaka, uszkodzenia podwzgórza, braku endogennej dopaminy i nadczynności tarczycy brak jest zwykle odpowiedzi na metoklopramid lub jest ona niewielka. W przypadku podejrzenia o obecność gruczolaka badaniem rozstrzygającym jest tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Należy jednak podkreślić, że stwierdzenie gruczolaka najczęściej nie wiąże się ze zmianą sposobu leczenia, bowiem obecnie bardzo rzadko interweniuje się chirurgicznie. Stężenie prolaktyny szybko normalizuje się do prawidłowych i względnie stałych wartości po zastosowaniu leczenia farmakologicznego.
Wpływ hyperprolaktynemii na płodność.
Prolaktyna wpływa na wydzielanie gonadotropin przez przysadkę. Poziom LH i FSH w przypadku hyperprolaktynemii jest zwykle prawidłowy lub nieznacznie tylko obniżony, jednak zmienia się amplituda ich wydzielania – maleje częstość i wielkość impulsów wydzielania. W szczególności szczyt LH w okresie okołoowulacyjnym może być zbyt słaby by wywołać owulację – stąd cykle bezowulacyjne uniemożliwiające zajście w ciążę. Poza tym prolaktyna prawdopodobnie działa bezpośrednio na gonady, powodując zmniejszenie wydzielania progesteronu u kobiet (niewydolność ciałka żółtego). U mężczyzn hyperprolaktynemia powoduje spadek testosteronu, przez co wpływa na spermatogenezę mogąc być przyczyną niepłodności męskiej. Leczenie farmakologiczne stosuje się w przypadku hyperprolaktynemii czynnościowej, a także jako leczenie pierwszego rzutu przy gruczolakach przysadki. Zastosowanie znajdują leki będące agonistami dopaminy tzn. pobudzające receptory dopaminowe tak jak dopamina – i w ten sposób wpływające na hamowanie wydzielania prolaktyny. 1/ Bromokryptyna (Bromergon, Bromocorn, Ergolaktyna, Parlodel) to podstawowy i najczęściej stosowany lek tej grupy. Często wywołuje uciążliwe działania niepożądane, m.in. nudności, wymioty, zawroty i bóle głowy. Próbuje się to ograniczać poprzez odpowiednie stosowanie leku: rozpoczyna się od małych dawek na noc i stopniowe zwiększa do dawki terapeutycznej, lek przyjmuje się z posiłkiem. Czasem jest lepiej tolerowana przy podawaniu dopochwowym. 2/ Norprolac – wykazuje mniejsze objawy uboczne i silniejsze niż bromokryptyna działanie. Jest bardziej niż bromokryptyna wybiórczy. 3/ Dostinex – podobny w działaniu do leku poprzedniego. Ma bardzo długi okres półtrwania, dzięki czemu może być podawana tylko 1 raz w tygodniu.