NADŻERKA SZYJKI MACICY

Nadżerka części pochwowej szyjki macicy to najczęściej występująca zmiana narządów rodnych u kobiet w okresie dojrzałości płciowej. Jest zazwyczaj wykrywana przypadkowo w rutynowym badaniu ginekologicznym. Nadżerka jest określeniem tradycyjnym, pochodzącym z dziewiętnastego wieku, kiedy nie znano jeszcze budowy histologicznej tej zmiany. W 1958 roku zaproponowano nazwę "erytroplakia" dla wszystkich zmian na szyjce macicy wykrywanych w zwykłym badaniu ginekologicznym, które charakteryzują się zaczerwienieniem. Tego typu zmiany są nazywane powszechnie przez lekarzy i pacjentki nadżerką. Zmiana ta często nie powoduje żadnych dolegliwości. Nadżerki dzieli się na trzy grupy zmian: nadżerkę prawdziwą, nadżerkę rzekomą (erytroplakię) oraz nadżerkę w stanach przednowotworowych.
1/ Nadżerka prawdziwa - nadżerka tego rodzaju charakteryzuje się ubytkiem nabłonka. Powstaje wskutek urazów mechanicznych, chemicznych lub stanów zapalnych. Może być również objawem nowotworu szyjki macicy. Gojenie nadżerki prawdziwej polega na napełzaniu nabłonka płaskiego, pokrywającego szyjkę macicy, w miejsce ubytku. Jest to tzw. epitelizacja. W przypadku nadżerki prawdziwej zawsze należy wykluczyć możliwość występowania pod jej postacią nowotworu szyjki macicy.
2/ Nadżerka gruczołowa rzekoma (erytroplakia) stanowi zdecydowaną większość wszystkich nadżerek. Ocenia się że, 90-95% wszystkich zmian szyjki macicy kwalifikowanych jako nadżerka to właśnie erytroplakia. Polega na zastąpieniu jednego rodzaju nabłonka pokrywającego szyjkę innym. Jest utworzona przez nabłonek jednowarstwowy walcowaty kanału szyjki macicy, który znajduje się w miejscu właściwego dla tarczy części pochwowej szyjki nabłonka wielowarstwowego płaskiego i jest widoczny w postaci otaczającego ujście zewnętrzne szyjki zaczerwienienia nazywanego erytroplakią. Sprzyjają jej zaburzenia hormonalne, porody, poronienia, pęknięcia szyjki macicy, zakażenia szyjki macicy i pochwy (grzybicze, bakteryjne, wirusowe). Nadżerki rzekome, które osiągają znaczne rozmiary lub są przyczyną wydzielania dużej ilości zasadowego śluzu zmieniającego prawidłowe kwaśne pH pochwy na zasadowe sprzyjające zakażeniom, albo powodują inne dolegliwości, należy leczyć. Małe nadżerki wykrywane u młodych kobiet, które nie rodziły, nie wymagają leczenia zabiegowego, lecz postępowania zachowawczego. Bezwzględnym warunkiem postępowania zachowawczego jest prawidłowy wynik badania cytologicznego i kolposkopowego. Przed wdrożeniem leczenia należy wykluczyć istnienie nowotworu szyjki macicy lub stanów przednowotworowych. Zachowawcze leczenie nadżerki rzekomej zaczyna się od miejscowego leczenia przeciwzapalnego – bardzo często prowadzi to do całkowitego cofnięcia się erytroplakii. W przypadku konieczności leczenia zabiegowego niszczy się ją za pomocą przyżegania chemicznego, elektrokoagulacji (prądem elektrycznym i ciepłem), krioterapii (leczenie zimnem jest szczególnie polecane młodym nieródkom oraz kobietom planującym posiadanie dziecka jako leczenie oszczędzające) oraz laseroterapii.
3/ Nadżerka w stanach przednowotworowych. Dość często stany poprzedzające wystąpienie raka, takie jak dysplazja szyjki macicy dużego stopnia mogą występować makroskopowo pod postacią nadżerki. Z tego powodu każda pacjentka, u której stwierdzono takie nieprawidłowe zmiany, musi mieć wykonane badanie cytologiczne i kolposkopowe, połączone zazwyczaj z pobraniem celowanych wycinków z części pochwowej i wyłyżeczkowaniem kanału szyjki macicy. Dalsze etapy leczenia uwarunkowane są stopniem zaawansowania zmian przednowotworowych oraz tym czy pajentka już rodziła czy nie, czy zamierza rodzić w przyszłości. W przypadku podjęcia decyzji o leczeniu zabiegowym leczenie zmian przednowotworowych powinno odbywać się w warunkach szpitalnych. Pobrane w trakcie zabiegu tkanki koniecznie powinny być zbadane przez histopatologa.